Laatste waarnemingenJANUARI 2024

Maandag 29 jan. 2024. Vandaag voelde het vanwege de sluierzon wat minder warm aan. Zelfs geen variabel elfje gezien (gisteren meerdere ex.). Maar de snorzweefvlieg poseerde uitstekend weer op de wintermahonia maar ook op de winterakoniet en de sneeuwbal. 

Snorzweefvlieg (vrouw) op de vol bloeiende winterakoniet, Meerkerk, 29 jan. 2024. Mijn 2e zweefvliegensoort op winterakoniet in januari. De eerste was een blinde bij op 26 jan. 2008.

Snorzweefvlieg (vrouw) op sneeuwbal, Meerkerk, 29 jan. 2024.

Zondag 28 jan. 2024. Vandaag de eerste voorjaarsdag in 2024 met 3 soorten zweefvliegen; blinde bij, snorzweefvlieg en variabel elfje op de wintermahonia. De vierde zweefvliegensoort in 2024 de bosbandzweefvlieg hadden we op Nieuwjaarsdag, 1 jan. 2024 in mijn voortuin. Ook de winterakonieten en de krokussen al in bloei gezien. Eerdaags ook met zweefvliegen.

Wintermahonia/mahoniestruik, Meerkerk, 28 jan. 2024. Op de zon en uit de wind heerlijk toeven voor de zweefvliegen; blinde bij, snorzweefvlieg en variabel elfje. Vandaag geen bosbandzweefvlieg zoals op Nieuwjaarsdag, 1 jan. 2024.

Variabel elfje (vrouw) op wintermahonia, Meerkerk, 28 jan. 2024.

Snorzweefvlieg opwintermahoniameerkerk28012024

Blinde bij (vrouw) op wintermahonia, Meerkerk, 28 jan. 2024.

Merelvrouwen, Meerkerk, 28 jan. 2024.

Maandag 1 jan. 2024. Alle goeds en een biodivers 2024. Mijn goede voornemen is om op zoek te gaan naar 100 soorten zweefvliegen in de Botanische Tuinen Universiteit Utrecht. Met ruim 10.000 planten een bron van biodiversiteit. De eerste 44 soorten zweefvliegen hebben we al sinds 2 okt. 2023 in de Botanische Tuinen UU op de foto gezet.

Met een gemiddelde van 11.8 graden in De Bilt is 2023 het warmste jaar ooit en december 2023 komt met een gemiddelde van 6.9 graden op plaats nr. 5 van warmste decembermaanden met maar liefst 17 dagen vanaf +10 graden. Alleen december 2015 had 25 dagen vanaf +10 graden en staat met een gemiddelde temperatuur van 9.6 graden op nr. 1 van warmste decembermaanden.

Nr. 2 is december 1974 met 11 dagen vanaf +10 graden totaal die winter 25 dagen vanaf +10 graden. Nr. 3 is december 1988 met 10 dagen vanaf +10 graden totaal 21en nr. 4 is december 1934 met 10 dagen vanaf +10 graden totaal die winter 1934/1935 is 16 dagen vanaf +10 graden.

Afgaande op het hoogste aantal dagen vanaf +10 graden in december in de 21e eeuw krijgen we de volgende Top 3. De winter 2006/2007 had met 42 dagen vanaf +10 graden de meeste dagen vanaf +10 graden: dec. 12, jan. 16 en febr. 14 dagen vanaf +10 graden. Op nr. 2 staat winter 2015/2016 met 39 dagen vanaf +10 graden: dec. 25, in jan. 6 en in febr. 8 dagen vanaf +10 graden.

Nu komt op nr. 1 deze winter 2023/2024 met 45 + 10 graden dagen. In dec. 17, in jan. 9 en in febr. 19 +10 graden dagen. 

Het gemiddelde + 10 graden dagen voor februari was in de afgelopen 5 jaar 13 + 10 graden dagen. 

En komt de winter 2007/2008 op plaats nr. 4 met 31 + 10 graden dagen.

In 1901 was de gemiddelde temperatuur in De Bilt 8.7 graden en in 2023 was dat 11.8 graden. Dus simpel al 3.1 graden warmer (KNMI gaat nu uit van 2.3 graden) terwijl er in 2015 in Parijs was afgesproken dat het maar 2 graden mocht stijgen maar het liefst maar 1.5 graden. Zie de KLIMAATSPIRAAL VAN HET KNMI

De eerste week van januari verloopt zacht met wind, regen en 2 dagen vanaf +10 graden en in de voorspellingen wordt de 2e week winters met matige vorst (vanaf - 5 graden, zon en een stevige wind. Je kwam met die wind en regen in de afgelopen maand bijna niet buiten en met die kou en wind is de gevoelstemperatuur -10 tot -15 graden.

In december maar op 3 dagen tussen de buien door met zon en een stevige wind alleen een snorzweefvlieg gezien op de klimop en in mijn voortuin op de wintermahonia.

Door derden werden elders in Nederland in december naast de voor de hand liggende soorten blinde bij en variabel elfje ook nog de citroenpendelvlieg, terrasjeskommazweefvlieg, grote kommazweefvlieg, grote langlijf, stadsreus, gele halvemaanzweefvlieg en witte halvemaanzweefvlieg op foto gezet.

Dinsdag 23 jan. 2024. Laat op de avond werd het Datum-warmterecord van 23 jan. verbroken het werd 13,4 graden en het was 12.0 op 23 jan. 1971.

Zie De 182 DATUM-WARMTERECORDS IN DE BILT IN DE 21e EEUW.

Maandag 22 jan. 2024. De winterperikelen zijn voorlopig weer voorbij. Volgens de weersvoorspellingen tot eind deze maand komt jan. op 9 +10 graden dagen. Dat brengt het totaal op 26 + 10 graden dagen in winter 2023/2024 (dec./jan.). Alleen in de winters 2006/2007 en 2015/2016 waren er meer dagen in dec./jan. resp. 28 en 31 +10 graden dagen. 

De sneeuw is verdwenen maar het ijs ligt nog op de sloten. De sneeuwbal, wintermahonia en de vleesbes hebben weer bloemen waarop een enkele bromvlieg. De eerste sneeuwklokjes en winterakonieten geven weer kleur aan de tuin.. 

Sneeuwklokjes, Meerkerk, 22 jan. 2024.
Winterakoniet, Meerkerk, 22 jan. 2024.
Toverhazelaar, Meerkerk, 22 jan. 2024.

Vrijdag 19 jan. 2024. De winterperikelen zijn voorlopig weer voorbij. Volgende week 5 +10 graden dagen op rij. Dat brengt het totaal op 7 dagen in jan. 2024 en 26 in winter 2023/2024 (vanaf 1 dec. t/m 26 jan.). In de winters van 2006/2007 en 2015/2016 waren er meer dagen in dec./jan. resp. 28 en 31 +10 graden dagen.

Er lag vanmorgen weer een nieuw laagje sneeuw op de wintermahonia, voortuin Meerkerk, 19 jan. 2024.

Maar ondanks de winterperikelen met matige vorst, sneeuw en ijs zie je de sneeuwklokje langzaam te voorschijn komen, voortuin Meerkerk, 19 jan. 2024. Volgende week met 5 +10 graden dagen gaat de groei nog sneller en kunnen we in Meerkerk ook op zoek naar bloeiende winterakonieten en madeliefjes

Brom- of vleesvlieg op wintermahonia, voortuin Meerkerk, 19 jan. 2024. In de volle ochtendzon vanmorgen was de sneeuw snel verdwenen en ondanks maar + 2 graden (gevoelstemperatuur 0 graden) zijn er vliegen actief. Maar helaas een uur later nog geen zweefvlieg gezien. Zodra de komende week met 5 +10 graden dagen achtereen voor het middaguur de zon even te voorschijn komt dan moet het lukken een zweefvlieg te zien.

Vanwege het Jaarthema 2024 Plant & insect van de Nederlandse vereniging Botanische Tuinen mijn fotoarchief doorgenomen en 8 pagina's aangemaakt met het thema;

1; Plant & Insect; WINTERMAHONIA een insectenplant in de winter, 2; VOORJAARSBLOEIERS (schaduwplanten), 3; Plant & insect ; MADELIEFJES, 4; Plant & insect; PAARDENBLOEMEN, 5; Plant & insect; SPEENKRUID, 6; Plant & Insect; KLEIN HOEFBLAD en GROOT HOEFBLAD, 7; Plant & Insect; WILG en SLEEDOORN en 8; een algemene pagina Plant & insect.       

 Naar  WINTERMAHONIA, een insectenplant in de winter.    

Maar januari 2024 begon goed tijdens de zonmomenten op Nieuwjaarsdag de bosbandzweefvlieg en op 4 jan. het variabel elfje beiden op de wintermahonia in mijn voortuin. De 2 struiken wintermahonia staan er al enkele jaren. Maar deze winter voor het eerst rond de jaarwisseling uitbundig bloeiend en tot de middag in de ochtendzon. Met als resultaat nu met de snorzweefvlieg erbij drie soorten zweefvliegen, winter 2023-2024. Als de kou voorbij is en de bevroren planten weer gaan boeien zal het wel februari zijn.

Wintermahonia, voortuin Meerkerk, 4 jan. 2024. Waarop voor het eerst drie soorten (winter) zweefvliegen tijdens enkele zonmomenten rond de jaarwisseling, winter 2023-2024. Op 26 dec. nr. 1 de snorzweefvlieg, op 1 jan. nr. 2 de bosbandzweefvlieg en op 4 jan nr. 3 het variabel elfje.
Snorzweefvlieg (vrouw) op wintermahonia, voortuin Meerkerk, Tweede Kerstdag 2023. Mijn 1e (winter) zweefvliegensoort winter 2023/2024.
Bosbandzweefvlieg (vrouw) op wintermahonia, voortuin Meerkerk, Nieuwjaarsdag, 1 jan. 2024. Mijn 2e winterzweefvliegensoort winter 2023/2024. Het jaar begint zweefvliegengoed. Vanaf het middaguur tussen de buien door in het zonnetje en ook tijdens een regenbui mijn 1e zweefvlieg op Nieuwjaarsdag 2024 op foto. Een imago-overwinteraar (vrouw).  De bosbandzweefvlieg (vrouw) hadden we ook op 14 jan. 2012, 2 jan. 2015 en op 11 jan. 2023 op de sneeuwbal en de wintermahonia in Meerkerk.
Variabel elfje (man) op wintermahonia, voortuin Meerkerk, 4 jan.. 2024. Mijn derde winterzweefvliegensoort winter 2023/2024. Opmerkelijk nog steeds niet de voor de hand liggende vierde (winter) zweefvliegensoort de blinde bij gezien.

Acht jaar geleden op Nieuwjaarsdag 1 jan. 2016 maakten we foto's van de blinde bij, kegelbijvlieg, snorzweefvlieg, variabel elfje en de aardhommel op de wintermahonia.
Blinde bij en aardhommel op wintermahonia 8 jaar geleden op Nieuwjaarsdag 1 jan. 2016
Tijdens een onderzoek naar lieveheersbeestjes met behulp van een klopscherm konden we in de vorstvrije periode dec. 2015/jan.2016 o.a. 17 soorten lieveheersbeestjes/kapoentjes en nog een zuidelijke boomsprinkhaan  (vrouw) op de foto zetten, Ameide, 3 jan. 2016. Vanaf 3 juni 2015 t/m aug. 2016 hebben we van 38 soorten lieveheersbeestjes en kapoentje (5 soorten buiten de regio, o.a. omgeving Soest/Soesterberg en Hoge Veluwe) in 1729 waarnemingen, waarvan 1650 met foto's ter goedkeuring op www.waarneming.nl  gezet. Dit vanwege de uitgave van de Lieveheersbeestjesverspreidingsatlas in 2017. Zie op deze website.

Maar de weersomstandigheden in de wintermaanden januari/februari kan volgens de winterposter hieronder van de Botanische Tuinen Universiteit Utrecht voor verrassingen zorgen. Het kan vriezen of het kan dooien.

Op de facebookpagina van de Botanische Tuinen konden we lezen dat in de afgelopen jaren tot tweemaal toe de hoofdbloei van de stinzenhelling (voor het fort) met o.a. winterakonieten (bloei soms al eind dec.), sneeuwklokjes en krokussen (bloei soms al in januari) medio februari al voorbij was. Daarnaast afgaande op bovenstaande poster bloeiden er in januari/februari ook al diverse andere soorten hier niet genoemde planten en struiken.   Op de website van de Nederlandse vereniging van Botanische Tuinen lezen we het volgende "Veel schaduwplanten bloeien in het vroege voorjaar in het bos. De bomen hebben dan nog niet hun volledige bladertooi, zodat het licht de grond bereikt. Maar er zijn ook schaduwplanten die graag aan de schaduwkant van rotsen groeien, of op de bodem van een altijd groen naaldbos. Bij tuiniers zijn schaduwplanten geliefd: ze fleuren donkere plekken op en brengen het voorjaar al vroeg in de tuin. De Botanische Tuinen Universiteit Utrecht heeft een prachtige collectie schaduwplanten". Einde citaat. Lees het artikel: Tentoonstelling botanische kunst bekroond met Joke 't Hart Prijs voor Uitgelicht!
Variabel elfje (man) op wintermahonia, Meerkerk, Nieuwjaarsdag, 1 jan. 2016.
Blinde bij (man) op winterakoniet, Meerkerk, 16 febr. 2015.
Blinde bij (vrouw) op gele krokus, Westbroek,  6 febr. 2023.
Snorzweefvlieg (vrouw) op paarse krokus, Nieuwegein, 7 febr. 2023.
Met dit grote bloemenaanbod met voedsel (nectar en stuifmeel) in de Botanische Tuinen in de wintermaanden op een relatief klein gebied (10 ha) is het een eldorado voor zweefvliegen en kunnen we het vergelijken met het aantal bloeiende planten die we nog in het najaar 2023 (okt./nov.) aantroffen waarop we maar liefst 44 zweefvliegen zagen foerageren. De Botanische Tuinen leek toen het laatste toevluchtsoord ("vluchtelingenkamp". Want rondom de Botanische Tuinen raakte in oktober/november alles uitgebloeid of het was/werd gemaaid.  In de wintermaanden wordt elk zonmoment door de zweefvliegen aangegrepen om te gaan foerageren op deze mogelijke bloemenrijkdom zo vroeg in het jaar (jan./febr.) en zien we sowieso de imago-overwinteraars onder de zweefvliegen; snorzweefvlieg, variabel elfje, blinde bij en bosbandzweefvlieg. Maar ook de hommels zijn imago-overwinteraars waarvan de koninginnen al in jan. gezien kunnen worden. Op  5 jan. 2014 en op 1 jan. 2016 zetten we de aardhommel op de wintermahonia op de foto en op 14 febr. 2023 een zonnende weidehommel koningin. Wanneer de strenge vorst uitblijft (meestal in het afgelopen decennium) dan vriezen de bloemen niet dood en dan ook meer kans op soorten die de winter kunnen overleven zoals de kegelbijvlieg, onvoorspelbare bijvlieg, gewone driehoekzweefvlieg, terrasjeskommazweefvlieg, grote kommazweefvlieg, witte halvemaanzweefvlieg en gele halvemaanzweefvlieg.
Zie BESTUIVERS.NL voor meer informatie. Bijen en zweefvliegen lenen zich ook uitstekend voor natuureducatie op scholen en in natuur- en milieu-educatiecentra. Er zijn allerlei zoekkaarten beschikbaar en iedereen kan met behulp van bijenhotels en het planten of zaaien van 'bijenbloemen' de bijen naar zijn school- of achtertuin lokken.
EENVOUDIGE ZOEKKAART ZWEEFVLIEGEN en ZOEKKAART BEWONERS BIJENHOTEL
In de loop van febr. kunnen we dan uitkijken naar de eerste pop-overwinteraars die we in de afgelopen jaren zelf gezien hebben: bretelwimperzweefvlieg (14-02-2023), wilgengitje (24-02-2014), kegelbijvlieg (25-02-2023) en het wilgenelfje (27-02-2023). De larve-overwinteraars zien we in maart/april gevolgd door de ei-overwinteraars vanaf mei. Van de wilde bijen en hommels hebben we in de afgelopen jaren in febr. de grasbij, roodrandzandbij en weidehommel gezien en van de dagvlinders de imago-overwinteraars kleine vos en gehakkelde aurelia en een pop-overwinteraar het klein koolwitje. Maar op de zonnige Nieuwjaarsdag, 1 jan. 2022 zagen we in Tilburg enkele citroenvlinders vliegen. Zie Zweefvliegwaarnemingen in de wintermaanden vanaf winter 2007/2008 t/m 2023/2024

Mijn eerste drie soorten hommels in het voorjaar
Aardhommel (koningin) op wintermahonia, Meerkerk, 1 jan. 2016 en op 5 jan. 2014.
Weidehommel (koningin), Zouweboezemgebied, 13 febr. 2023.
Steenhommel op wintermahonia, 11 maart 2009 en op winterheide, 11 maart 2012.
Mijn mooiste vroegste bijen in het voorjaar.
Roodrandzandbij (vrouw) op klein hoefblad, Brabantse Biesbos, 26 febr. 2021.
Vosje (vrouw) op wintermahonia en op sleedoorn, Meerkerk, 11 maart 2012/18 maart 2023.
Asbij (man) op madeliefje, Meerkerk, 23 maart 2023.
Grijze zandbij (vrouw) op madeliefje, Brabantse Biesbosch, Werkendam, 4 april 2023.
Mijn eerste drie soorten dagvlinders in het voorjaar
Citroenvlinder, Tilburg, Nieuwjaarsdag, 1 jan. 2022.
Kleine vos op paardenbloem, Brabantse Biesbosch, 26 febr. 2021.
Gehakkelde aurelia, De Brand, Udenhout, 23 febr. 2021.
De grote vos is een imago-overwinteraart dus ook een waarneming in maart is mogelijk. Dus op zoek naar bloeiende sleedoorns in maart
Grote vos, opwarmend nabij een bloeiende sleedoorn, Brabantse Biesbosch, Werkendam, 7 april 2019.

 VERVOLG: Een jubileumbankje gedoneerd aan de Botanische Tuinen UU