In de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht zijn de in 2024 geziene 9 soorten hommels en 4 soorten koekoekshommels een ware attractie. Zie deze fotopagina.
Alleen een foto van de rode koekoekshommel -gezien op 13 april- is nog niet gelukt. Tot november kunnen de vrouwtjes -grote overwegend zwarte hommel met oranje achterlijfspunt- voor ze in winterslaap gaan vooral op beemdkroon, distels, haagwinde en knoopkruid gezien worden.
Het is al vroeg in het voorjaar een paradijs voor de hommelvrouwen. De eerste 8 weken zie je alleen maar prachtige hommelkoninginnen en koekoekshommelvrouwen en daarna wekenlang de werksters van de hommelkoninginnen. De eerste hommelmannetjes zien we vanaf half mei.
In de eerste drie weken van maart heb ik zeven hommelkoninginnen gefotografeerd: de aardhommel (vanaf 7 febr.), akkerhommel, boomhommel, steenhommel, tuinhommel, veldhommel en weidehommel, op 23 april de achtste, de grote veldhommel en op 7 aug. de negende een werkster veenhommel.
Het onderscheiden van de koninginnen van de aardhommel (B. terrestris), grote veldhommel (B. magnus), veldhommel (B. lucorum) en wilgenhommel (B. cryptarum) is lastig. Echter, met goede foto's ben ik al tevreden zonder ze te hoeven vangen voor determinatie.
Dat de veldhommel een vaste bewoner van de Botanische Tuinen is zien we vanaf juni. Dan fotograferen we de opvallende hommels met een geel behaarde kop, de lichte vorm van de mannelijke veldhommel. Nu ben ik nog op zoek naar de donkere vorm van de mannelijke veldhommel om te fotograferen, in de hoop dat het de gelijkende mannelijke grote veldhommel is.
Vier tot zes weken later dan de hommelkoninginnen verschenen de eerste vrouwtjes van de vier soorten koekoekshommels (broedparasieten). Op 20 maart fotografeerde ik het vrouwtje van de grote koekoekshommel en op 6 april het vrouwtje van de vierkleurige koekoekshommel. Op 13 april zagen we het vrouwtje van de rode koekoekshommel, een grote zwarte hommel met een gele kraag en oranje achterlijf, druk zoekend rond een boomstronk naar de nesten van de steenhommel en op 23 april legden we het vierde type vast, het vrouwtje van de gewone koekoekshommel, zonnend en foeragerend op hondsdraf.
Het fotograferen van een tweekleurige koekoekshommel of een boomkoekoekshommel is ook goed mogelijk maar dan moet je resp. alle grote koekoekshommel en vierkleurige koekoekshommels vangen voor determinatie. Dat doen we dus niet.
RODE LIJST NEDERLANDSE BIJEN EN HOMMELS, 2018
Basisgids Hommels, 2018
Atlas van de Nederlandse hommels, 2023.
Hieronder de tabel met de data van de eerste foto's per soort.
| |
|
|
Nr.
|
Waardhommel / gastheer
|
Foto
|
Nr.
|
Koekoekshommel / broedparasiet
|
Foto
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
Aardhommel
|
07-02
|
10
|
Grote koekoekshommel RODE LIJST, 2018; 'Kwetsbaar'
|
20-03
|
|
2
|
Akkerhommel
|
03-03
|
11
|
Gewone koekoekshommel
|
23-04
|
|
3
|
Boomhommel
|
03-03
|
|
Boomkoekoekshommel
|
|
|
4
|
Grote veldhommel
|
23-04
|
|
Tweekleurige koekoekshommel
|
|
| 5 |
Steenhommel |
03-03 |
12 |
Rode koekoekshommel (waarneming, geen foto) RODE LIJST, 2018; 'Bedreigd' |
13-04 |
|
6
|
Tuinhommel
|
03-03
|
|
Lichte koekoekshommel (uitgestorven)
|
|
|
7
|
Veenhommel
|
07-08
|
|
|
|
| 8 |
Veldhommel |
02-03 |
|
Tweekleurige koekoekshommel |
|
|
9
|
Weidehommel
|
02-03
|
13
|
Vierkleurige koekoekshommel
|
06-04 |
| |
Wilgenhommel |
|
|
Nu nog een goede foto van de koningin met zwarte haren in de doorlopende
gele kraag op de wilgenkatjes
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Hommeltabel Botanische Tuinen Universiteit Utrecht, 2024 |
|
De voorjaarsbloeiende planten in de Botanische Tuinen Utrecht waarop we de 7 soorten hommels op foto hebben gezet zijn in februari alleen de aardhommel op de Japanse abrikoos, Japanse sierkers en krokus.
Op 2 en 3 maart werden er in totaal 7 soorten hommels gezien en vanaf dan gedurende de maand in alfabetische volgorde foeragerend op de abrikoos, boerenkrokus, dwergsmeerwortel, holwortel, Japanse sierkwee, kleine maagdenpalm, mahonia aquifolium, narcis, oosterse sterhyacint, Rhododendron lutescens, streephyacint, voorjaarskrokus en wilg.
Op 23 april de 8e koningin van de grote veldhommel, zonnend en op 7 aug. de 9e hommelsoort een werkster van de veenhommel op Helenium.
De eerste van de vier te ziene koekoekshommels de grote koekoekshommel (vrouw) werd op 20 maart gezien op het Terras op Ornithogalum sigmoideum. Op 6 april de 2e vrouw van de vierkleurige koekoekshommel op paardenbloem. Op 13 april zagen we de 3e vrouw van de rode koekoekshommel op zoek naar nesten van de steenhommel (geen foto) en op 23 april op foto de 4e vrouw van de gewone koekoekshommel zonnend en op hondsdraf.
 |
|
|
Hommels, expositie 'Bloemenbal', Insectenweide Botanische Tuinen, Utrecht, 19 maart 2024.
Plant & Insect, Themajaar 2024 Nederlandse vereniging Botanische Tuinen.
|
|
Hieronder foto's in stellen; waardhommel/koekoekshommel
Nr. 01; Aardhommel (Bombus terrestris) / nr. 10; Grote koekoekshommel (Bombus vestalus).
 |
|
| Aardhommel op succisella, Insectenweide, Botanische Tuinen Utrecht, 26 aug. 2024 |
|
 |
|
| Aardhommel op zevenzonenboom, Insectenweide, Botanische Tuinen Utrecht, 24 aug. 2024 |
|
 |
|
| Aardhommel, Botanische Tuinen Utrecht, 19 juli 2024. |
|
 |
|
| Aardhommel (werkster) op meidoorn, Buitenfort Botanische Tuinen Utrecht, 23 april 2024. |
|
 |
|
| Aardhommel (koningin) op Chinese blauwe regen (Wisteria sinensis 'Prolific'), Ontdektuin Botanische Tuinen Utrecht, 23 april 2024. |
|
 |
|
| Aardhommel op judasboom, Ontdektuin Botanische Tuinen Utrecht, 17 april 2024 |
|
 |
|
| Aardhommel (koningin) op boerenkrokus, Stinzenhelling Botanische Tuinen Utrecht, 7 febr. 2024. |
|
 |
|
| Aardhommel (koningin) op Japanse sierkers, Botanische Tuinen UU, 15 febr. 2024. De aardhommel kan op zonnige dagen in de wintermaanden waargenomen worden op o.a. de wintermahonia. |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel op kale jonker, 11 juli 2024. |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel op beemdkroon, Ontdektuin Botanische Tuinen Utrecht, 31 mei 2024 |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel op beemdkroon, Ontdektuin Botanische Tuinen Utrecht, 28 mei 2024 |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel (vrouw), Botanische Tuinen Utrecht, 13 april 2024. |
|
 |
|
|
Grote koekoekshommel (vrouw) op Ornithogalum sigmoideum, Terras, Botanische Tuinen Utrecht, 20 maart 2024.
|
|
 |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel (vrouw) op bergcentaurie, Rotstuin Botanische Tuinen Utrecht, 26/27 april 2024. |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel op rode zonnehoed, Evolutietuin Botanische Tuinen, Utrecht, 19 aug. 2024. |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel, Evolutietuin Botanische Tuinen Utrecht, 21 aug. 2024. |
|
Nr. 02; Akkerhommel (Bombus pascuorum) / nr. 11; Gewone koekoekshommel (Bombus campestris).
 |
|
| Akkerhommel (koningin), Buitenfort Botanische Tuinen UU, 22 april 2024. |
|
 |
|
| Akkerhommel (koningin) op boerenkrokus, Ontdektuin Botanische tuinen, Utrecht, 3 maart 2024, |
|
 |
|
|
Akkerhommel (koningin) op holwortel, Botanische Tuinen UU, 3 maart 2024.
|
|
 |
|
 |
|
| Akkerhommel op Knautia macedonica, 15 en 17 juli 2024. |
|
 |
|
| Akkerhommel op groot koeienoog, 1 aug. 2024 |
|
 |
|
| Akkerhommel op Knautia macedonica, 1 aug. 2024 |
|
 |
|
| Gewone koekoekshommel, Rotstuin Botanische Tuinen Utrecht, 5 juni 2024 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
| Gewone koekoekshommel (vrouw) zonnend en op hondsdraf, Buitenfort Botanische Tuinen Utrecht, 23 april 2024 |
|
 |
|
 |
|
| Gewone koekoekshommel (vrouw) op appelbes, Ontdektuin Botanische Tuinen Utrecht, 27 april 2024. |
|
 |
|
| Gewone koekoekshommel (man) op knoopkruid, 14 juli 2024. |
|
 |
|
| Gewone koekoekshommel (man, lichte vorm) op groot koeienoog, Fortgracht/Terras, Botanische tuinen Utrecht, 8 aug. 2024. |
|
 |
|
 |
|
| Gewone koekoekshommel op rode zonnehoed, Insectenweide Botanische Tuinen Utrecht, 26 aug. 2024 |
|
Nr. 03; Boomhommel (Bombus hypnorum) / Boomkoekoekshommel (Bombus norvegicus).
 |
|
| Boomhommel (vrouw) op Helenium, Insectenweide, Botanische Tuinen Utrecht, 10 aug. 2024 |
|
 |
|
| Boomhommel, Insectenweide Botanische Tuinen Utrecht, 27 juli 2024. |
|
 |
|
| Boomhommel, Botanische Tuinen Utrecht, 18 juli 2024 |
|
 |
|
| Boomhommel (man), Botanische Tuinen Utrecht, 27 mei 2024 |
|
 |
|
| Boomhommel op kale jonker, Botanische Tuinen Utrecht, 27 mei 2024 |
|
 |
|
| Boomhommel (koningin) op blauwe druifjes, Botanische Tuinen UU, 29 maart 2024. |
|
 |
|
| Boomhommel (koningin) op narcis, Botanische Tuinen UU, 3 maart 2024. |
|
04; Grote veldhommel (Bombus magnus) / Tweekleurige koekoekshommel (Bombus bohemicus).
 |
|
 |
|
| Grote veldhommel (koningin), Buitenfort Botanische Tuinen Utrecht, 23 april 2024. |
|
Nr. 05; Steenhommel (Bombus lapidarius)/ nr. 12; Rode koekoekshommel (Bombus rupestris).
 |
|
| Steenhommel, Insectenweide, Botanische Tuinen Utrecht, 28 juli 2024. |
|
 |
|
| Steenhommel, Rotstuin Botanische Tuinen Utrecht, 28 mei 2024. |
|
 |
|
| Steenhommel, Rotstuin, Botanische Tuinen Utrecht, 30 april 2024 |
|
 |
|
| Steenhommel (koningin), Buitenfort Botanische Tuinen UU, 22 april 2024. |
|
 |
|
 |
|
|
Steenhommel (koningin) op streephyacint/wilg, Botanische Tuinen UU, 3 en 18 maart 2024.
Nu is het uitkijken naar de rode koekoekshommel (Bombus rupestris) de koekoekshommel/broedparasiet van de steenhommel. Het is een zwerver die onverwacht opeens voor je lens gaat zitten. Is nog nooit in de Tuinen op foto gezet maar wel in de afgelopen jaren op verschillende plaatsen in de omgeving van Utrecht.
Op 13 april 2024 rond 15.00 uur gezien op het Buitenfort. Een grote zwarte hommel met gele kraag en een oranje kontje druk op zoek rondom een boomstronk naar het nest van de steenhommel. Onmiskenbaar, Prachtig.
|
|
 |
|
| Steenhommel (man) op Knautia macedonica, 1 aug. 2024 |
|
 |
|
| Steenhommel (man) op speerdistel, 15 juli 2024. |
|
 |
|
| Steenhommel, Ontdektuin, Botanische Tuinen Utrecht, 21 aug. 2024. |
|
06; Tuinhommel (Bombus hortorum)/ Lichte koekoekshommel (Bombus barbutellus). Lijkt verdwenen uit Nederland.
 |
|
| Tuinhommel, Botanische Tuinen Utrecht, 24 juli 2024 |
|
 |
|
| Tuinhommel (werkster), Botanische Tuinen Utrecht, 18 juli 2024 |
|
 |
|
| Tuinhommel, Rotstuin, 14 juli 2024. |
|
 |
|
| Tuinhommel (werkster), Botanische Tuinen Utrecht, 5 juni 2024. |
|
 |
|
| Tuinhommel (werkster) op margriet, Ontdektuin, Buitenfort Botanische Tuinen Utrecht, 2 juni 2024 |
|
 |
|
| Tuinhommel (koningin), Botanische Tuinen UU, 12 mei 2024. |
|
 |
|
 |
|
| Tuinhommel (koningin), Buitenfort Botanische Tuinen UU, 22 april 2024. |
|
 |
|
| Tuinhommel (koningin), Buitenfort Botanische Tuinen UU, 18 april 2024. |
|
 |
|
 |
|
| Tuinhommel (koningin) holwortel, Botanische Tuinen UU, 16 en 18 maart 2024. |
|
07; Veenhommel (Bombus jonellus)
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
| 07; Veenhommel (vrouw) op Helenium, Botanische Tuinen Utrecht, 7 aug. 2024. |
|
08; Veldhommel (Bombus lucorum) / Tweekleurige koekoekshommel (Bombus bohemicus).
 |
|
| Veldhommel (koningin) op krokus, Botanische Tuinen UU, 2 maart 2024. |
|
 |
|
 |
|
| Veldhommel (man), Rotstuin Botanische Tuinen, Utrecht, 9 juni 2024. Met geel behaarde kop een opvallende verschijning. |
|
 |
|
 |
|
| Veldhommel op geitenkruid, Evolutietuin Botanische Tuinen Utrecht, 1 juli 2024 |
|
 |
|
 |
|
| Veldhommel op boekweit, Roggeakker, Ontdektuin Botanische Tuinen Utrecht, 21 aug. 2024. |
|
Nr. 09; Weidehommel (Bombus pratorum)/ nr. 13; Vierkleurige koekoekshommel (Bombus sylvestris).
 |
|
| Weidehommel (paring), Botanische Tuinen Utrecht, 27 mei 2024 |
|
 |
|
| Weidehommel, Bamboebos Botanische Tuinen Utrecht, 26 april 2024 |
|
 |
|
| Weidehommel, Buitenfort Botanische Tuinen Utrecht, 23 april 2024 |
|
 |
|
|
Weidehommel (koningin) op oosterse sterhyacint, Botanische Tuinen UU, 4 maart 2024.
|
|
 |
|
| Weidehommel (koningin) op Japanse sierkwee, Ontdektuin Botanische Tuinen UU, 7 maart 2024. |
|
 |
|
| Weidehommel op zonnebloem, Insectentuin Botanische Tuinen UU, 5 okt. 2024. |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel (vrouw) op paardenbloem, Insectenweide Botanische Tuinen Utrecht, 14 april 2024. |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel (vrouw), Botanische Tuinen Utrecht, 6 april 2024. |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel (vrouw) op paardenbloem, Botanische Tuinen Utrecht, 6 april 2024. |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel, Botanische Tuinen Utrecht, 30 mei 2024. |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel op rode zonnehoed, Evolutietuin Botanische Tuinen, Utrecht, 19 aug. 2024. |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel op Afrikaantjes, Ontdektuin Botanische Tuinen, Utrecht, 7 okt. 2024. |
|
