Laatste waarnemingenOoievaars overwinteringsplaats, Oud Zuilen, Utrecht.

Vrijdag 10 febr. 2023. Vanaf winter 2020/2021 lezen we de ringnummers af van de ooievaars op de overwinteringsplaats Oud Zuilen, Utrecht. Tot heden in totaal 79 ringnummers afgelezen/op foto gezet, waaronder 9 buitenlanders.  Inmiddels 5 ringnummers ut de lijst verwijderd (doodmeldingen op GRIEL). Hieronder de tabel met ringnummers afgelezen per wintermaand (dec., jan. en febr.), de leeftijd en voor zover bekend de broedplaats.

In de winter 2020/2021 en 2021/2022 hadden we tijdens vorstdagen soms een groep van meer dan 100 ooievaars tot een maximum van 130 ex. en konden we minimaal 30 ringen per dag aflezen/op foto zetten. Maar de ooievaars zitten alleen tijdens een vorstperiode in een grote groep bijeen op Oud Zuilen. Buiten de vorstperiode zijn de overwinterde ooievaars in de omgeving van Oud Zuilen wel aanwezig maar foerageren dan op de polders in de wijde omgeving of ze zitten bij de Afvalverwerking PreZero op Lage Weide, Utrecht. In de namiddag komen dan alle ooievaars (soms meer dan 100 ook buiten de vorstperiode) bij de Afvalverwerking bijeen om te foerageren op het afval. Een aantal ooievaars gaan buiten de vorstperiode weer terug naar hun nesten in de wijde omgeving maar komen soms dan in de namiddag van ver en vanaf grote hoogte aanvliegen om te foerageren.

Maar aflezen buiten de vorstperiode is zeer intensief dan is het zoeken naar afleesbare ooievaars in de omgeving van Oud Zuilen. De Afvalverwerking op Lage Weide is niet toegankelijk maar de ooievaars zijn wel zichtbaar vanaf de openbare weg maar zitten dan te ver weg om de ringen af te lezen. Daarom lukt het soms voor het invallen van de duisternis om foto's te maken van de ringen op de slaapplaats. Soms gaan er wel 50 van de meer dan 100 ooievaars na het foerageren slapen op de lantaarnpalen Lage Weide, Utrecht. De overige gaan dan slapen op de lichtmasten van de sportvelden in de omgeving van Oud Zuilen of op de lantaarnpalen langs de Prov. weg Groenekan - Maartensdijk. 

Maar de broedpopulatie van de ooievaar in Nederland (circa 1000 broedparen in 2016 en 1600-1700 broedparen in 2022) en in de andere landen in Europa is groeiende (in België; 170 broedparen in 2020, 196 in 2021 en 221 broedparen in 2022)  waardoor de aantallen ooievaars op de overwinteringsplaats Oud Zuilen ook zal toenemen. Tijdens de vorstperiode half dec. 2022 kon er weer enkele dagen geschaatst worden en er werden door diverse mensen een groep van circa 200 ooievaars op de overwinteringsplaats geteld.  

Dit keer hebben we de vorstperiode half dec. 2022 op Oud Zuilen voorbij laten gaan en zijn we niet wezen aflezen. Wel een gemiste kans want in jan. 2023 hebben we op Oude Zuilen 3 nieuwe ringnummers van ooievaars die voor het eerst in Nederland overwinteren afgelezen. De 1e is een nestjong 2015 en broedvogel in Kamerik, de 2e en 3e zijn nestjongen uit Maartensdijk, 2019 en Westbroek, 2020. De broedplaats van beiden is mij nog niet bekend.

Ook hadden we nieuwe ringnummers in Oss, Herwijnen en Rossum; nestjongen resp. uit 2011 (verbleef altijd in Duitsland en nu voor het eerst deze winter in Nederland), 2017 en 2019. Beiden nieuwe overwinteraars en door mij als broedvogel afgelezen in Herwijnen en Rossum.

In een groep van 200 ooievaars kan je minimaal 60 ringen aflezen/op foto zetten. We hebben nu vanaf winter 2020/2021 in totaal van 79 ooievaars de ring afgelezen op Oud Zuilen, of op de polders in de omgeving en op de slaapplaats op de lantaarnpalen omgeving Afvalverwerking PreZero, Lage Weide, Utrecht.

Vanaf winter 2019/2020 hebben we in totaal 320 ringen van de ooievaar afgelezen in de wintermaanden (dec., jan., en febr.), waaronder 48 buitenlanders. Naast de losse waarnemingen in de nabijheid van de nesten hebben we ringen afgelezen op 2 voederplaatsen voormalig ooievaarsstation Rossum en het ooievaarsveldje Voorburg, bij de Afvalverwerkingsbedrijven van Utrecht, Oss, Barneveld en Alphen a/d Rijn en de Vuilstort van Tilburg.

Op de locaties Oss, Barneveld, Alphen a/d Rijn en Tilburg ben je niet gebonden aan een vorstperiode. Het lukt altijd wel om daar in de wijde omgeving ooievaars af te lezen. Maar de logica van de groepen ooievaars is bij alle afvalverwerkingsbedrijven/vuilstort hetzelfde ze gaan in de namiddag foerageren op het afval en dat 7 dagen per week. Het gedrag in het weekend als er geen afval wordt verwerkt is hetzelfde als op werkdagen.  

Bij de afvalverwerkingsbedrijven PreZero en Renewi in Oss en op de polders in de wijde omgeving (Oijen, Macharen en Megen) kan je de dag rond ringnummers van ooievaars aflezen. Vanaf de winter 2019/2020 hebben we in Oss en omgeving tijdens de wintermaanden 79 waaronder 21 buitenlandse ringen (Duitsers, Belgen, Fransen, Zweedse en een Spaanse) van de ooievaar afgelezen/op foto gezet. 

Bij Oud Zuilen (Utrecht) lees je ook wel altijd ooievaars af maar dat zijn meestal dan de broedvogels van Oud Zuilen bij Oud Zuilen en in Westbroek de broedvogels van Westbroek. 

Nu is het een gegeven dat de ooievaars hoppen van afvalverwerking naar afvalverwerking. Honderd kilometer per dag afleggen is geen enkele probleem voor een ooievaar. Er zijn ooievaars die de ene week in Oss zitten en de andere week in Tilburg. Er zijn ook ooievaars die zitten in oktober in Utrecht en gaan daarna overwinteren in Tilburg of Oss. In die groep van 200 ooievaars in december in Utrecht zaten dus minimaal 6 nieuwe overwinteraars, waaronder een Duitse ooievaar die ik in de afgelopen winter afgelezen heb bij de Afvalverwerking van Barneveld (Harselaar). Op 30 okt, 2022 werd ze daar voor het laats afgelezen en overwinterde winter 2022/2023 op Oud Zuilen. De 6 nieuwe ringen afgelezen in januari waarvan er 5 afkomstig zijn uit de wijde regio en dat wordt vanwege de zachte winters een jaarlijks terugkerend verschijnsel. Naast het toenemende aantal broedparen van de ooievaar in de wijde omgeving (straal van 50 km) van Oud Zuilen kunnen er dus ook overwinteraars van de andere afvalverwerkingsbedrijven/vuilstort in Utrecht komen winterhoppen. 

Een opmerkelijk verschijnsel is de leeftijden van de ooievaars die blijven overwinteren. Er zijn ooievaars die in hun 3e kalenderjaar een nest hebben. Maar de meesten pas in hun 4e of 5e kalenderjaar. En wat blijkt nu dat deze groep ooievaars die vanaf hun 3e kalenderjaar zich gesetteld hebben met een nest t/m het 10e kalenderjaar het grootst is. Van de overwinterende 77 ooievaars op Oud Zuilen behoren er 46 ooievaars tot de groep 3e t/m 10e kalenderjaar dat is bijna 60 %. 

Van alle 320 ooievaars die overwinteren in winter 2022/2023 zijn er 166 ooievaars in de leeftijd van 3e t/m 10e kalenderjaar en dat is 51 % en dat komt overeen met het hoge aantal in leeftijd van de broedpopulatie.

In de periode 2019 t/m 2022 hebben we gegevens verzameld van circa 950 ooievaarsnesten en 633 geringde ooievaars afgelezen, waaronder 84 buitenlanders. Zie o.a. de tabellen met de leeftijdsopbouw ooievaars 2019 - 2022 op deze website.

Het werkelijk aantal geringde ooievaars die in winter 2022/2023 bleven overwinteren schatten we op 500. Met 320 ringnummers missen we er nog 180 ooievaars. 

Bij de broedvogels zijn op circa 950 nesten 634 ooievaars geringd. Dat is globaal genomen 1 op de 3 ooievaars. Een rekensommetje leert dan dat als er 500 geringde ooievaars overwinteren in Nederland er in winter 2022/2023 circa 1500 ooievaars in Nederland moeten rondvliegen.

Eind januari begint de voorjaarstrek en komen de eerste ooievaars weer vanuit het zuiden uit Frankrijk en Spanje naar Nederland  en kunnen we weer nieuwe ringen aflezen.

In de vorige winter 2021/2022 schreven we op 23 dec. 2021 (bovenstaande foto) dat we nog nooit zo'n grote groep van meer dan 100 ooievaars bijen hadden gezien op de graslanden bij Oud Zuilen. In totaal zagen we toen in 2 groepen circa 130 ooievaars. Maar deze winter 2022/2023 werd deze groep ruimschoots overtroffen want tijdens de winterse periode (er kon geschaatst worden) half dec. 2022 werden er door derden een groep van rond de 200 ooievaars geteld. Op 7 en 8 febr. kwam de vorst weer terug met -2 en -5 graden en telden we circa 75 ooievaars. Inmiddels winter 2022/2023 in totaal 13 nieuwe ringen op Oud Zuilen afgelezen. Broedvogels uit Oud Zuilen, Schoonrewoerd, Kamerik, Vreeland, Amsterdam, Nyelamer en Leeuwarden, een Duitser en 5 jonge ooievaars nog zonder nest. Vanaf winter 2020/2021 hebben we op Oud Zuilen 79 verschillende ooievaars in de wintermaanden (dec., jan. en febr.) afgelezen. Maar het jaarrond vooral tijdens de najaarstrek (aug./sept. 2022) dan komen we op circa 175 verschillende ooievaars op Oud Zuilen. Op deze website ook tabellen van de najaarstrek ooievaars Oud Zuilen, najaar 2022 (aug. en sept.)