Laatste waarnemingenAUGUSTUS 2025 - 3

Donderdag 28 aug. 2025. Diergaarde Blijdorp komt steeds dichterbij een grote wens. Samen met Vogelpark Avifauna en de Nederlandse natuurorganisatie ARK werkt de dierentuin mee om te onderzoeken of er grote pelikanen geherintroduceerd kunnen worden in de Nederlandse natuur. Inmiddels liggen de plannen bij de overheid.

Kroeskoppelikaan, Diergaarde Blijdorp, 22 maart 2022.

De kroeskoppelikaan: een witgevederde pelikanensoort met een oranje keelzak. Ze kunnen een maximale spanwijdte van 3,5 meter bereiken. Het is een veel gehouden dierentuindier: ze zijn te zien in bijna honderd Europese dierentuinen, waarvan vijf in Nederland. In Diergaarde Blijdorp bevindt zich de grootste kolonie.

Tot de middeleeuwen kwam de gigantische vogel nog voor in Nederlandse moerassen, maar daar verdween de soort door jacht en vernietiging van het leefgebied. In 2021 werd een studie gedaan naar een mogelijke terugkeer van de kroeskoppelikaan in Nederland en België. Die bleek hoopvol: men durft het aan om enkele pelikanen los te laten in Nederland.

Kroeskoppelikaan, Diergaarde Blijdorp, 22 maart 2022.

Vogels uit het fokprogramma

Het gaat in eerste instantie om de herintroductie van tien pelikanen, zo blijkt uit een rapport van dierentuinbranchevereniging EAZA, dat vorige week werd uitgebracht. “Met behulp van 10 individuen die voorzien zijn van tags en GPS-zenders, wil het project gedurende drie tot vijf jaar onderzoeken hoe vrijgelaten kroeskoppelikanen het Nederlandse landschap gebruiken”, aldus de vereniging. Er worden voor de herintroductie pelikanen uit dierentuinen binnen het Europese fokprogramma (EEP) gebruikt.

Kroeskoppelikaan, Diergaarde Blijdorp, 22 maart 2022. In Europa zijn er broedparen in het Prespameer en het Kerkinimeer (Griekenland). De Donaudelta (Roemenië), in het Kuhurluimeer (Oekraïne), in de Donau nabij Srebarna in Bulgarije, in het Meer van Shkodër (Montenegro) en in Nationaal park Diviakë-Karavasta in Albanië.

Om een indruk te krijgen wat er straks in het Zouweboezemgebied langs of over je hoofd vliegt hij is wel iets groter en maar weinig zwart op de vleugels hieronder foto's van een vrij rond vliegende  roze pelikaan in de omgeving van Safaripark Beekse Bergen Hilvarenbeek. 

De roze pelikaan is een dwaalgast in Nederland. Maar meestal betreffen het ontsnapte roze pelikanen

Roze pelikaan, Safaripark Beekse Bergen Hilvarenbeek, 18 maart 2022. In Europa broedvogel voornamelijk in de Donaudelta. Ook komen er broedparen voor in het Prespameer (op de grens van Griekenland en Noord-Macedonië) en in Bulgarije.

Zijn de grote pelikanen nog toekomstmuziek de oranje luzernevlinder en de gele luzernevlinder kunnen de komende weken tijdens hun trek naar het zuiden nog overal gezien worden.

Oranje luzernevlinder, Natuurbegraafplaats, Oud Zuilen, 30 sept. 2022.

Gele luzernevlinder op knoopkruid, Lekdijk Everdingen, 30 juli 2018.

Maandag 25 aug. 2025. Vandaag op zoek naar de oeverlibellen op de Sint-Pietersberg, Maastricht. Gevonden de beekoeverlibel en de gewone oeverlibel. Niet gevonden de zuidelijke oeverlibel.

De beekoeverlibel gaat vooral in de vegetatie zitten terwijl de zuidelijke oeverlibel vaak op de grond of op kale takjes/prikkeldraad rust. De gewone oeverlibel rust meestal op de grond maar vandaag een vrouwtje ook op kale takken.

Vandaag op de Sint-Pietersberg tweemaal langs honderden meters prikkeldraad gelopen waarop tientallen heidelibellen werden gezien. Maar helaas zat er geen enkele oeverlibel tussen. 

Beekoeverlibel (man), Sint-Pietersberg, Maastricht, 25 aug. 2025. Mijn 52e libellensoort in 2025 op de foto.
De beekoeverlibel wordt op steeds meer locaties gezien. In de periode 2006-2010 werd deze soort in 84 uurhokken geregistreerd, in de periode 2011-2015 in 89, in de periode 2016-2020 in 199 en in de periode 2021-2025 tonen de voorlopige cijfers een verspreiding in 276 uurhokken.

Zuidelijke oeverlibel (man), Kampina, Boxtel, 2 aug. 2008.

Beekoeverlibel (vrouw), Botanische Tuinen Utrecht, 22 juli 2024.

Gewone oeverlibel (man), Sint-Pietersberg, Maastricht, 25 aug. 2025.

Gewone oeverlibel (vrouw), Sint-Pietersberg, Maastricht, 25 aug. 2025.

LIBELLEN VERLANGLIJST, 2026

52 soorten libellen op foto in 2025, op 25 aug. 2025.

Dinsdag 19 en donderdag 21  aug. 2025. Op beide dagen een bezoek gebracht aan Airport Oersebaan, Veldhoven. Een braakliggend industrieterrein met een droog vallende plas waar in de afgelopen dagen 24 soorten libellen gezien, waaronder de zadellibel, zuidelijke keizerlibel, zuidelijke glazenmaker, zuidelijke oeverlibel, zuidelijke heidelibel en zwervende heidelibel. 

Helaas hebben we de zuidelijke glazenmaker niet kunnen fotograferen en de zuidelijke oeverlibel hebben we niet gezien.

Zadellibellen (Anax ephippiger) zijn uitstekende vliegers en zijn vrij algemeen in de droge streken van Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Daar planten ze zich voort in droogvallende plassen of in tijdelijke plasjes die ontstaan na de geringe regenval. Omdat de habitat maar kort beschikbaar is, verloopt de larvale ontwikkeling vrij snel en trekken ze in de regel weg van hun voortplantingsbiotoop, waarbij ze zeer grote afstanden kunnen afleggen en waarbij ze ook ’s nachts vliegen. De levensduur van een imago (volwassen insect) bedraagt al snel vele maanden waarbij ze zelfs een jaar oud kunnen worden. 

Op donderdag was er ook nog een dagvlinderverrassing op Airport Oersebaan Veldhoven. We troffen een nog nooit eerder gezien staartblauwtje. Het staartblauwtje was na 1933 niet meer in Nederland gezien, maar in 2011 werden de eerste weer in ons land gemeld en werd ook voortplanting geconstateerd. Door klimaatverandering is het een blijvertje in Limburg. In sommige jaren zwerven ze uit tot op de Veluwe. 

Braakliggend Industrieterrein met droog vallende plas omgeven door stroken grote lisdodde met een zuidelijke glazenmaker maar die we niet hebben kunnen fotograferen. Op de droogvallende slikvelden verbleef een prachtige blauwe man zuidelijke oeverlibel maar hebben we gemist. Wel enkele blauwe mannen gewone oeverlibellen gezien. Een libellen eldorado met 24 soorten libellen waarvan we 6 soorten in de afgelopen dagen op foto hebben gezet: zadellibel, zuidelijke keizerlibel, zuidelijke heidelibel, zwervende heidelibel, tengere grasjuffer en watersnuffel, en als verrassing een nog nooit eerder geziene dagvlinder het staartblauwtje, Airport Oersebaan, Veldhoven, 19/21 aug. 2025.

De distelvlinder en de zadellibel leven voornamelijk in Afrika en komen in de zomer naar Europa. De distelvlinder is elk jaar in Nederland te vinden, in sterk wisselende aantallen; de zadellibel is een stuk zeldzamer. De zadellibel is zelfs pas in 1995 voor het eerst in Nederland gezien. Sindsdien duiken ze wel vaker op, waarschijnlijk omdat ze zich de laatste jaren vaker ‘s zomers in Zuid-Europa voortplanten. Deze dieren beginnen hun leven dus al een stuk dichterbij; de meeste waarnemingen waren dan ook later in het jaar.

Zadellibel (man), Airport Oersebaan, Veldhoven, 21 aug. 2025. Mijn 7e nieuwe en 51e libellensoort in 2025 op de foto.

Zadellibel (vrouw), Airport Oersebaan, Veldhoven, 19/21 aug. 2025.  De zadellibel in 1995 voor het eerst in Nederland wordt op steeds meer locaties gezien. In de periode 2006-2010 werd deze soort in 1 uurhokken geregistreerd, in de periode 2011-2015 in 11, in de periode 2016-2020 in 187 (2019 was een invasiejaar) en in de periode 2021-2025 tonen de voorlopige cijfers een verspreiding in 32 uurhokken.

Zuidelijke keizerlibel (vrouw, uitgeslopen), Airport Oersebaan, Veldhoven, 21 aug. 2025. De zuidelijke keizerlibel in 1997 voor het eerst in Nederland (vanaf 1997) wordt steeds algemener in Nederland. In de periode 2006-2010 in 98 uurhokken, periode 2011-2015 in 185, periode 2016-2020 in 542 en in periode 2021-2025 is de voorlopige stand 963 uurhokken.

VERVOLG: AUGUSTUS 2025 - 2