Ooievaarsnesten in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden in het verleden, rond 1900, in 2005 en in 2010.
Ooievaarsnesten in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden rond 1900 en rond 2005-2010.
De Ooievaars in het verleden, rond 1900, in 2005 en in 2010.
Toen de tientallen Windmolens aan het einde van de 19e eeuw nog de taak hadden het overtollige water op de polders in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden weg te malen telde men nog zo'n 100 bewoonde Ooievaarsnesten in de Alblasserwaard en zo'n 50 in de Vijfheerenlanden. Iedere Stad, Dorp of gehucht hadden wel enkele Ooievaarsnesten binnen hun grenzen soms meerder bijeen op een dak (Lexmond en Oosterwijk).
Toen het stoomgemaal eind 1900 en het electrisch gemaal in de jaren '20 hun intrede deden was het gedaan met de wateroverlast op de polders en met de Ooievaar als broedvogel. Vanaf de jaren '20 werd er al gesproken over een drastische afname van het aantal broedparen van de Ooievaar in Nederland.
In de Avifauna van Midden-Nederland, 1971 en in de diverse Regionale kranten die sinds 1875 of eerder verschenen worden de volgende bewoonde nesten genoemd:
Ooievaarsnesten in de Alblasserwaard:
| Ooievaarsnesten in de Alblasserwaard | Bron: Avifauna van Midden-Nederland, 1970 en Regionale kranten vanaf 1875! |
| Meerkerk | Eind 19e eeuw 4-5 broedparen. In 1904 geen |
| Boomnest tuin Dhr. Den Haan | 1875, 1876 |
| Dennenboom in ‘’het Bosch’’ van Dhr. Bodde achter de hoeve van S. De Ruiter | 1893 t/m 1910, 1925 |
| Schoorsteen Consistorie Ned. Herv. Kerk/Daknest boerderij Zouwendijk | Jaren ‘30/ 1948 |
| Ameide | |
| Ned. Herv. Kerk | 1886 t/m 1918, 2 pullen in 1924, 1925, 1926, 1 broedpaar in 1927, 1928, afwezig tot 1933, 3 pullen geringd in 1934, 1940, 1941, 1947, nest werd verlaten in 1948, geen pullen in 1950, 1951, geen pullen in 1955, 1968 en 1969 |
| Boerderij Sluis | Rond 1900, 1912 t/m 1918 |
| Tienhoven | |
| Boerderij Westeind Lekdijk | 1900 |
| Langerak | |
| Nieuwpoort | |
| Groot-Ammers | |
| Dak Dhr. D. St. | 1869, 1870, 1891 |
| Daknest woning K. van ‘t Hoog | 1913 |
| Streefkerk | |
| Daknest Ned. Herv. Kerk | 1900 t/m 1914 door brand kerk verwoest en weer vanaf 1924, 1929, 1930, 1933, 3 pullen in 1934, geen pullen in 1939 |
| Landbouwer A. Kasteleijn | De Pullen zijn net als in vorige jaren overal in de regio door Ooievaarsdieven ontvreemd, nacht 27-28 juni 1891 |
| Nieuw-Lekkerland | |
| 1-sten openbare school | 3 pullen gering in 1912 |
| Kinderdijk | |
| Paalnest A. Gort, Molenstraat 228 | 4 pullen in 1950 en in 1955, 1956, 1961 en 1963 t/m 1970 |
| Paalnest Dhr. J. Pot, Elshout | 1926, 3 pullen in 1934 en in 1939, |
| Alblasserdam | Eind 19e eeuw 7 broedparen. |
| Alblasserdam | 1906, 2 broedparen: 1912 t/m 1918, 1929, 1934, 1939 en 1940. 1 broedpaar in 1963. |
| Paalnest “Huis te Kinderdijk” | 3 pullen in 1934 en in 1939 |
| Dak Dhr. A.G. Rijkee, Cortgene, | 1904, 1 adult in 1905, 1909, 1919, in 1940 vanwege de beschietingen nest voorgoed verlaten. |
| Schoorsteen Villa aan de Kade Dhr. J. Smit | 4 pullen in 1934, Geen pullen in 1939, in 1940 vanwege de beschietingen nest voorgoed verlaten. |
| Papendrecht | |
| Schuur Gebr. Vink Oosteinde | 1908, 1963 t/m 1965, 1967 |
| Sliedrecht | |
| Paalnest Tuin Dhr. L. Volker in Wijk C. 572 Sliedrecht | 1905 t/m 1916, 5 pullen in 1917, 1918, 1919, 1920, 1921, 1929, 2 pullen in 1934, 1938, 4 pullen in 1939, geen pullen in 1955, 1964, 1966 t/m 1971 |
| Boerenhofstede Dhr. B. de J. in Wijk A, Sliedrecht | Pullen ontvreemd in 1890, in 1891 werd er in Sliedrecht geld ingezameld om wakers aan te stellen. De Ooievaarsdieven moesten vertrekken zonder buit, 1917, 1918, 1919, 1924 |
| Schuur Landbouwer J. Visser, Boveneinde | 1896 |
| Dhr. G. Boer, Boveneinde | Pullen ontvreemd in 1890, 4 pullen ontvreemd in nacht 20-21 juli 1908, 1917. |
| ’t Benedeneind | Pullen ontvreemd in 1890, 1902 |
| Raadhuis | 1933 |
| Wijngaarden | |
| Schuur Landbouwer J. Korevaar | Pullen ontvreemd in 1890, Pullen ontvreemd in nacht 14-15 juni 1913 |
| Oud-Alblas | |
| Schoorsteen Hofstede Dhr. B.A. van Vliet | 3 pullen in 1934, 2 pullen in 1939, 1942, nest van dak gewaaid in 1943, 1968 t/m 1970. |
| Bleskensgraaf | |
| Molenaarsgraaf | |
| Daknest Ned. Herv. Kerk | 1929, 5 pullen geringd in 1932, 4 pullen in 1934, 2 pullen in 1939, 1940, 1941, 1949, 1952, 3 pullen in 1955, 3 pullen in 1956, 4 pullen in 1961, 1963 t/m 1966 en 1968 |
| Ottoland | |
| Ned. Herv. Kerk | 1920 t/m 1947 (2 pullen in 1934 en geen pullen in 1939), 5 pullen in 1948, 1949 t/m 1956 (geen pullen in 1950 en pullen dood in 1955) |
| Brandwijk | 1926 |
| Goudriaan | |
| Giessendam | 6 broedparen tot 1917 |
| Daknest Dhr. Graftdijk | Geen pullen in 1939 |
| Schuur landbouwer J. Romijn | 4 pullen in 1895 |
| Boerderij Dhr. Redelijkheid | 1927 |
| Dak hofstede Dhr. A. Meerkerk | pullen ontvreemd in de nacht van 22-23 juli 1887 en in de nacht van 7-8 juli 1895 |
| Wed. van Wijngaarden, Buitendams | Pullen ontvreemd op 2 juli 1909 |
| Dak woonhuis Dhr. Van Harten | Nest van dak gevallen, 4 pullen dood in 1924 |
| Boomnest landbouwer P. T. Terlouw | 1885 t/m 1900, 1 pul onder de Trein in 1901, 1904, Nacht 21-22 juli 1909 pullen ontvreemd, 5 pullen in 1934 |
| Giessen-Oudekerk | |
| Huisdak Dhr. J. Kuiper | De 6 pullen werden in 1893 om diefstal te voorkomen ‘s nachts in de schuur bewaard. |
| Daknest bouwman J. Aanen | 3 pullen in 1898 |
| Woning mej. E wed. Slob | Pullen ontvreemd in de nacht van 21-22 juli 1904 |
| Dak landbouwer C. van den Heuvel | Nacht 21-22 juli 1909 pullen ontvreemd |
| Dak landbouwer A. Schakel | Nacht 29-30 juni 1909 pullen ontvreemd |
| Knotwilg Kweldam | Nest gebouwd begin juli 1911. |
| Daknest Ned. Herv. Kerk | Na jaren nest verwijderd medio juli 1926 terwijl de ooievaars nog aanwezige waren en dat tegen de zin van vele omwonenden |
| Giessen-Nieuwkerk | |
| Landbouwer C.B. | De Ooievaarsdieven hebben in de Alblasserwaard hun intrede gedaan, pullen ontvreemd eind juni 1890. |
| Giessen-Nieuwkerk | Pullen ontvreemd medio juli 1890. |
| Giessen-Nieuwkerk | 1876, Pullen ontvreemd in 1900, 1901, 1902 |
| Hardinxveld | Eind 19e eeuw 6-7 broedparen in 1914 geen |
| NH. Kerk Hardinxveld | 1698 |
| Peursum | Eind 19e eeuw 4 broedparen. |
| Peursum | Pullen ontvreemd in 1900, 1901, 1902 |
| Peursum | Pullen ontvreemd in 1900, 1901, 1902 |
| Wed. A. van Harten | Pullen in 1902, nest omgevallen 4 pullen dood in 19244 pullen |
| Daknest Gebr. J.G. Kooiman | Pullen ontvreemd in 1892, 1900, 1901 en 1902, 4 pullen geringd in 1929, 1931, 4 pullen geringd in 1932 en 1934 |
| Overslingeland | |
| Dak landbouwer C. Slob, | Nacht 21-22 juli 1909 2 pullen ontvreemd |
| Noordeloos | |
| Schoorsteen Ned. Herv. Pastorie, | Hun zetel weer ingenomen in 1913 |
| Pastorietuin van Ds. Wolffensbergen, | 1922, na 1924 mijden ze deze broedplaats. |
| Boerenwoning | Tot 1924 (nest vernield en in 1925 worden ze geweerd) |
| Boomnest Wethouder/landbouwer A.D. Bikker | 1926, 1 pul in 1937, 2 in 1938, 3 in 1939, 3 in 1940, 1941, nest uitgewaaid in 1950 |
| Schelluinen | |
| Daknest kerk | Nest van dak gewaaid, 2 van de 3 pullen dood, 15? Juli 1894. |
| Gorinchem | |
| Doelengebouw | 1903 t/m 1925, afwezig 1926 t/m 1930, 1931, 3 pullen in 1941, 1943 1951, broedpaar in 1952 |
| Schoorsteennest Station | 1900, tot 1926 |
| Ger. Kerk Gasthuisstraat | 1950 |
| Hoornaar | Eind 19e eeuw 4-5 broedparen. In 1878 kwam een koopman langs om de Ooievaarspullen op te kopen voor f 1,- per stuk, 1878, 1880, 1899, 1901, 1902,. In 1909 werden de pullen van de Ooievaars wederom in de omgeving van Gorinchem ontvreemd en voor f 10,- per stuk verkocht en naar Engeland vervoerd. |
| Dak den bouwman F. Boer | 1899, 1901. Nog maar 1 broedpaar in 1924 (5 pullen), 1925 (4 pullen) en 1926, 1931 |
| Boerderij van Beusekom t.o. F. Boer | 1900 |
| Hofstede W. K. Boer, | Nest geplaatst en bewoond tijdens inundatieperiode; 1 pul in 1944, 4 pullen in 1945 en eieren en vechten in 1946 |
| Knotwilgen Hooge Giessen | Tijdens de inundatieperiode 2 nesten op Knotwilgen gebouwd in juli 1944, misschien meer er waren 10 Adulte vogels aanwezig |
| Hoog-Blokland | Eind 19e eeuw 4 broedparen |
| Hofstede Dhr. A. de Jong | 1916, 1920, geen legsel in 1924, afwezig in 1925 |
| Arkel | Eind 19e eeuw 4 broedparen |
| Schoorsteen Jeugdherberg | 1947 |
| “Huize Schoonzicht” Bloklandse Paal | Rond 1900 |
| Boerderij Dhr. Verhaar, Rietveld | Rond 1900 |
| Schuur fam. Vervoorn, Kerkeind | Rond 1900 |
Ooievaarsnesten in de Vijfheerenlanden:
| Ooievaarsnesten in de Vijfheerenlanden | Bron: Avifauna van Midden-Nederland, 1970 en Regionale kranten vanaf 1875! |
| Achthoven | Eind 19e eeuw 3 broedparen |
| Schuur Landbouwer A. ’t Lam | Pullen ontvreemd in de nacht van 3 op 4 juli 1893 |
| Boerderij nabij Kersbergsche Veer | 1900 |
| Boerderij Achthoven | 1900 |
| Lexmond | Eind 19e eeuw 5 broedparen |
| Dak Dhr. D.S. Bodde, | Pullen ontvreemd medio juni 1885 |
| Boerderij Kortenhoevense weg | 1900 |
| Boerderij in Lakerveld | 1900 |
| Ned. Hev. Kerk | 2 nesten op kerkendak voor 1900. 1901 t/m 1910, 4 pullen geringd in 1929, 1930 en 5 pullen in 1931 |
| Helsdingen | Eind 19e eeuw 1 broedpaar |
| Dak Tolhuis van Dhr. Van Eck, vanaf 1885? | 1885 t/m 1906 |
| Vianen | Eind 19e eeuw 3 broedparen |
| Zuidelijke kom | 1885 t/m 1896 |
| Dak Zomerhuis Pastorietuin Ds. Moorrees | 1880 t/m 1902 |
| Pastorietuin Ned. Herv. Kerk | 1900 |
| Stadhuis | 1936 t/m 1943 |
| Hagestein | |
| Knotwilg bij Dhr. De Ridder | 1894 |
| Everdingen | |
| Schoorsteen schoolgebouw | Rond 1900. Een enkele Ooievaar is op zijn nest teruggekeerd 25 maart 1891 |
| Zijderveld | |
| Knotwilgnest langs Diefdijk | 1890-1900 |
| Schoonrewoerd. | |
| Hooiberg Wiel van Bassa | 1900 |
| Daknest “Kruithof” | 1900 |
| Schoorsteen B.W. Bikker, Kortgerecht. | 1892 t/m 1916, 1924, 1925 t/m 1928 |
| Schoorsteen Dhr. A.W. v/d Berg tot 1935 | Pullen geringd in 1931, 3 pullen geringd in 1932, 1933, 1934. |
| Gemeentehuis, sinds 1935 | 1935, 3 pullen geringd in 1936, 1937, 4 pullen geringd in 1938, 3 pullen in 1939, 3 pullen in 1940 en 4 in 1941, 1942, 2 pullen in 1950, de pullen werden in 1951 vol trots door de Burgemeester getoond aan Koningin Juliana, geen pullen in 1955, 1956, 1970 t/m 1975 |
| Dakwoning Dhr. D.C. van Middelkoop | 3 pullen geringd in 1936 |
| Hei- en Boeicop | |
| Schoorsteen Ned. Herv. Kerk | Nestbouw 1919 |
| Leerdam | |
| Schoorsteen Stadhuis, vanaf 1894 | 1894, pullen in 1895, 1896 t/m 1907, 4 pullen dood in 1908, 1912 t/m 1927, 1 Adult in 1929, 3 pullen in 1931, 4 pullen geringd in 1932, 1933 t/m 1935, 3 pullen in 1936, 1937, 1938, 4 pullen in 1939, pullen in 1941, 1942, 1943, 1945, 4 pullen in 1950 en 1952, 2 in 1952, 3 in 1955, 2 in 1957, 2 in 1958, 1 in 1959, 2 in 1960, 3 in 1961, 2 in 1963, 2 in 1965, 2 in 1966, 3 in 1967, 2 in 1968, 3 in 1969, 3 in 1970 en 3 in 1971 |
| Schoorsteenpijp Dhr. J.G. Cornelissen, Parallelweg | Vanwege de drukte bij het Stadhuis zijn de Ooievaars verhuisd naar de schoorsteenpijp in 1937 |
| Huis Gebr. De Stigter, Diefdijk | 1900, 1901, 1902, 1903 |
| Oosterwijk | |
| Hoeve Lingezicht, landbouwer van Iperen | Eind 19e eeuw 3 bewoonde nesten. 1892, 1893, pullen ontvreemd in nacht van 19-20 juni 1899 |
| Asperen | Pullen ontvreemd uit bijna alle nesten in 1884 en 1885. |
| Muren afgebrande kerk | 1896 |
| Paalnest “Huize Asperen”, | 2 pullen in 1939, 1941, 1942, geen pullen in 1950 |
| Heukelum | |
| Woonhuis de Gebr. De Groot | Tot 1920 (woning door brand verwoest) |
| Schoorsteen Stadhuis | Nest geplaatst en bewoond vanaf 1920, 1925 t/m 1931, 2 pullen geringd in 1932, 4 in 1933, 1934, ? in 1935, 1936, 1937, 1938 en 3 in 1939, 1940, 1943, 1950 |
| Kedichem | |
| Achterdijk | |
| Leerbroek | |
| Boomnest | Tot 1920 |
| Schuur Dhr, G. Sterk, vanaf 1933 Dhr. Alting | 4 pullen in 1924, 5 pullen geringd in 1930, 4 in 1931, 4 in 1932, 5 in 1933, 2 in 1934, 2 in 1935, 5 in 1936 en 3 in 1937, 0 in 1938 en 0 in 1939 |
| Schoorsteen Ned. Herv. Kerk | 1940, 1941 |
| Middelkoop | |
| Nieuwland | Eind 19e eeuw 4 broedparen. |
| Dak van Dhr. Vonk | 3 van de 4 pullen ontvreemd, juli 1897, 1910 t/m 1916? |
| Schoorsteen Pastorie Ned. Herv. Kerk | Nestbouw 20 juni 1931 |
De Ooievaars in het heden, 2005 - 2010.
In de jaren '70 verdween de (wilde) Ooievaar evenals verschillende soorten Weidevogels (o.a. de Kwartelkoning, Grauwe Gors en Gele Kwikstaart) als broedvogel uit de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.
Zie de Weidevogelpagina op deze website:
http://www.natuurlijkalblasserwaardenvijfheerenlanden.nl/content/view/105/25/
Door het fokken in o.a. het Ooievaarsfokstation Het Liesveld in Groot- Ammers in de periode 1970-2000 zijn de Ooievaars weer terug in Nederland en in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.
Zie de volgende websites:
http://www.natuurbericht.nl/?id=1203
en
http://www.ooievaars.eu/frame.htm
Ver buiten het Ooievaarsstation in Liesveld (Groot-Ammers) en omgeving vestigen de Ooievaars zich tegenwoordig, ieder jaar weer is het een verrassing waar ze zich gaan vestigen, op o.a. schoorstenen en gekandelaarde bomen elders in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.
In 2010 zijn nieuw voor mij de Kerk in Nieuwland en de Gewone robinia (Robinia pseudoacacia) in Meerkerk.
In tabelvorm een overzicht van de bewoonde nesten in 2005, 2007 en 2010.
| Ooievaarsnesten in de Alblasserwaard | 2005 | 2007 | 2010 |
| Meerkerk | |||
| Gewone robinia Herv. Kerk (2006/2010) | Mei 2005, nestelpoging op gekandelaarde Treurwilg. | April/mei 2006. Door verstoring het gebouwde nest verlaten. | In 2e helft van mei een nest gebouwd, begin juni eieren, maar door renovatie kerktoren, geen broedsucces. |
| Paalnest Camping, Broekse weg | - | + april | + mei, verlaten, 5 juni |
| Ameide | |||
| Herv. Kerk (2006) | x | + 13 april | 4 pullen, 28 mei |
| Boomnest (Schietwilg) Sluis | 1 juli nest verlaten | x | x |
| Langerak | |||
| Boomnest Lekdijk (2006) | - | + 13 april | + 2 juni |
| Groot- Ammers/Graafland | |||
| Het Liesveld en wijde omgeving | Niet geteld (n.g.) | n.g. | 7-10 bewoonde nesten |
| Nieuw-Lekkerland | |||
| Paalnest Middenweg | Adult, 1 juli | pullen, 3 juni | |
| Bleskensgraaf | |||
| Herv. Kerk, | 1 pul, 16juli, dood | x | |
| Molenaarsgraaf | |||
| Herv. Kerk | 2 pullen, 1 juli | + 13 april | Pullen, 3 juni |
| Ottoland | |||
| Herv. Kerk | Adult, 1 juli | + 13 april | Pullen, 3 juni |
| Noordeloos | |||
| Paalnest Hoogstamboomgaard | 1 juli, nest verlaten | x | x |
| Arkel | |||
| Paalnest Heemtuin. | x | x | x |
| Ooievaarsnesten in de Vijfheerenlanden | 2005 | 2007 | 2010 |
| Vianen | |||
| Stadhuis | 1 pul, 1 juli | + 2 april | Pullen, 2 juni |
| Everdingen | |||
| Schoorsteen Pastorie R. K. Kerk | 1 juli, nest verlaten | + 2 april | 28 mei, nest verlaten, 1 Adult en 2 pullen dood |
| Schoonrewoerd | |||
| Daknest Gemeentehuis | + 1 juli | + 2 april | + 2 juni |
| Schoorsteen Noachschool | + 1 juli | + 2 april | Pullen, 2 juni |
| Schoorsteen Schoolhuis | 2 pullen, 1 juli | + 2 april | Pullen, 2 juni |
| Schoorsteen Schoolhuis | Pullen, 1 juli | + 2 april | x |
| Schoorsteen Woonhuis naast Schoolhuis (2010) | - | - | Pullen, 2 juni |
| Paalnest Diefdijk De Waaij (2008) | - | - | Pullen, 2 juni |
| Leerdam | |||
| Paalnest Spoorlijn | 1 pul, 1 juli | + 2 april | pullen, 7 juni |
| Paalnest Recht van ter Leede | 2 pullen, 1 juli | + 2 april | 2 pullen, 1 juni |
| Oosterwijk | |||
| Schuurdaknest | 3 pullen, 1 juli | x | x |
| Paalnest | + 2 april | ||
| Heukelum | |||
| Oude Stadhuis | + 2 april | Pul, 5 juni | |
| Paalnest | + 2 april | pullen, 7 juni | |
| Kedichem | |||
| Herv. Kerk Kedichem | + april | + 2 april | pullen, 1 juni |
| Paalnest Kedichem | 1 pul, 1 juli | + 2 april | x |
| Boomnest Rietveld, | + 1 juli | + 2 april | 1 pul, 1 juni |
| Leerbroek | |||
| Herv. Kerk | + 2 april | 2 pullen, 1 juni | |
| Nieuwland | |||
| Herv. Kerk, | - | - | Pullen, 2 juni |
| Boomnest gekandelaarde Ratelpopulier, Bazelbrug | 1 juli nest verlaten | x | x |
- = nog nooit bewoond; X = Nest onbewoond; + = Bewoond