Vrijdag 4 juli 2025. Vandaag het libellenparadijs van de Vijfherenlanden bezocht. De bloemrijke Lekuiterwaard Everdingen met zijn bosranden zorgt ervoor dat de vele soorten insecten hier volop in de luwte kunnen leven en dat weten de libellen ook en de bloemrijke Lekuiterwaard lijkt dan ook wel een vliegveld met daarboven allerlei soorten libellen (29 soorten, waarvan er 13 soorten in 2025 zijn gezien). Gezien werden vandaag 10 soorten de bloedrode heidelibel, gewone oeverlibel, grote keizerlibel, houtpantserjuffer, lantaarntje, steenrode heidelibel, variabele waterjuffer, vroege glazenmaker, vuurlibel en de 3e libellen soort in 2025 die we nog nooit eerder gezien hebben de zuidelijke keizerlibel.
Vandaag 2 soorten nieuw op de foto in 2025, de steenrode heidelibel en de zuidelijke keizerlibel.
 |
|
| Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
 |
|
|
Zuidelijke keizerlibel (man), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. Mijn 39e libellensoort in 2025 op de foto.
De zuidelijke keizerlibel (vanaf 1997) wordt steeds algemener in Nederland. In de periode 2006-2010 in 98 uurhokken, periode 2011-2015 in 185, periode 2016-2020 in 542 en in periode 2021-2025 is de voorlopige stand 893 uurhokken.
Nu nog net als de Grote keizerlibel rustend in de vegetatie op de foto.
Nu drie soorten Libellen in 2025 op foto die we nog nooit eerder gezien hebben: sierlijke witsnuitlibel (3 juni), gaffelwaterjuffer (6 juni) en zuidelijke keizerlibel (4 juli).
|
|
 |
|
 |
|
| Grote keizerlibel (man), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
 |
|
| De steenrode heidelibel wordt in Nederland op steeds meer plaatsen gezien. In de periode 2006-2010 in 1.013 uurhokken, periode 2011-2015 in 1.230, periode 2016-2020 in 1.271 en in periode 2021-2025 in 1.297 uurhokken. Europese Rode Lijst Libellen, 2024. Categorie; Kwetsbaar. |
|
 |
|
| Steenrode heidelibel met snor (man), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. Mijn 38e libellensoort in 2025 op de foto. |
|
 |
|
| Ter vergelijking; bruinrode heidelibel zonder snor. |
|
 |
|
 |
|
| Vuurlibel (jong mannetje), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
 |
|
| Vuurlibel (man, uitgekleurd), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
| Vuurlibel (man, uitgekleurd), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
| Bloedrode heidelibel (man), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
 |
|
| Bloedrode heidelibel (man), Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
| Bloedrode heidelibel (paringswiel), romantiek in het Libellenparadijs, Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
 |
|
| Zomers plaatje; bloedrode heidelibel en gewone oeverlibel in overjarige vegetatie, Libellenparadijs Lekuiterwaard Everdingen, 4 juli 2025. |
|
Donderdag 3 juli 2025. Vandaag op de ebike naar de Kampina, Boxtel gefietst. Een leuk fietstochtje van 145 km langs de Beerze en de Vennen. Langs de Beerze zagen we van de libellen de blauwe breedscheenjuffer, bosbeekjuffer en de weidebeekjuffer en langs een ven de azuurwaterjuffer, gewone oeverlibel, gewone pantserjuffer, grote keizerlibel, koraaljuffer, lantaarntje, viervlek, vroege glazenmaker en watersnuffel.
 |
|
 |
|
 |
|
| De Beerze, Kampina, Boxtel, 3 juli 2025. |
|
 |
|
| De bosbeekjuffer wordt in Nederland op steeds meer plaatsen gezien. In de periode 2006-2010 in 85 uurhokken, periode 2011-2015 in 112, periode 2016-2020 in 138 en in periode 2021-2025 in 182 uurhokken. Nederlandse Rode Lijst Libellen, 2015. Categorie; Bedreigd. |
|
 |
|
| Bosbeekjuffer (man), langs de Beerze, Kampina, 3 juli 2025. Mijn 37e libellensoort in 2025 op de foto. |
|
 |
|
 |
|
| Weidebeekjuffer (man), langs de Beerze, Kampina, 3 juli 2025. |
|
 |
|
| Niet gezien daarom een archieffoto van 16 jaar geleden: bosbeekjuffer (vrouw), langs de Beerze, Kampina, 13 juli 2009. |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
| Weidebeekjuffer (vrouw), langs de Beerze, Kampina, 3 juli 2025. |
|
 |
|
| Koraaljuffer (man), Vennen Kampina, 3 juli 2025. |
|
 |
|
| Blauwe breedscheenjuffers, gezamenlijk eileggend, Engelen, 3 juli 2025. |
|
Woensdag 2 juli 2025. Wat een hitte. Gisteren en vandaag hadden we 2 warmte-dagrecords in De Bilt. Met 35.5 graden op dinsdag (was 33.1 graden op 1 juli 2015) en 33.8 graden (was 33.6 graden op 2 juli 2010) sneuvelden beide dagen. Ook hadden we sinds aug. 2022 weer een hittegolf in De Bilt. Het was 5 dagen op rij vanaf 25.0 graden, waarvan 3 dagen boven de 30 graden. Maar morgen kunnen we er weer op uit en ons laten verrassen door de libellen.
In de afgelopen maand juni werden we verrast door 4 soorten libellen. Een nieuwe soort in het Zouweboezemgebied (blauwe breedscheenjuffer) en op de Stulpheide, Baarn (gaffelwaterjuffer) en 2 soorten die na jaren afwezigheid weer werden gezien op de Stulpheide (tengere grasjuffer, 2020) en in de Westbroekse Zodden (zwarte heidelibel, 2012).
Op mijn verlanglijst de komende maanden staan de zuidelijke keizerlibel (4 juli), Kempense heidelibel, bosbeekjuffer (3 juli), groene glazenmaker en de bandheidelibel. Maar ook de blauwe glazenmaker (10 juli), bruine glazenmaker, paardenbijter, steenrode heidelibel (4 juli) en de zwervende pantserjuffer hebben we nog niet gezien.
Door klimaatverandering zijn libellen constant in beweging en worden verschillende soorten op steeds meer plekken waargenomen. Ze moeten voortdurend op zoek naar geschikte leefgebieden - soms is een gebied te droog, soms te nat. Na een maand libellen observeren, heb ik in de maand juni vier verrassende waarnemingen gedaan: drie soorten worden op steeds meer locaties gespot, terwijl een vierde soort verhuist van de uitdrogende heidevennen op de zandgronden naar de laagveengebieden en nu juist op minder plekken voorkomt.
Op 1 juni vond de eerste waarneming plaats van een soort die op steeds meer locaties wordt gesignaleerd: de blauwe breedscheenjuffer in het Zouweboezemgebied.
 |
|
|
De eerste waarneming van de blauwe breedscheenjuffer (man), Zouweboezemgebied, 1 juni 2025.
De blauwe breedscheenjuffer wordt op steeds meer plaatsen gezien. In de periode 2006-2010 in 433 uurhokken, periode 2011-2015 in 526, periode 2016-2020 in 680 en in periode 2021-2025 zijn de voorlopige cijfers in 850 uurhokken.
|
|
Op 18 juni waren er zelfs twee verrassingen van soorten die de afgelopen jaren enorm in hun verspreiding zijn toegenomen. Nabij het Gentianenven, Stulpheide, Baarn, werd de eerste gaffelwaterjuffer ooit aangetroffen en de tengere grasjuffer werd daar na vijf jaar (31 juli 2020) opnieuw waargenomen.
 |
|
|
Gaffelwaterjuffer, Gentianenven Stulpheide, Baarn, 18 juni 2025. Dat de gaffelwaterjuffer voor het eerst op de Stulpheide Baarn werd gezien is geen verrassing deze soort is zich enorm aan het uitbreiden. Werd in juni 2003 voor het eerst in Nederland waargenomen en wordt sindsdien op steeds meer locaties gezien.
In de periode 2006-2010 werd deze soort in 9 uurhokken geregistreerd, in de periode 2011-2015 in 54, in de periode 2016-2020 in 134 en in de periode 2021-2025 tonen de voorlopige cijfers een verspreiding in 425 uurhokken.
|
 |
|
|
Tengere grasjuffer (vrouw), Gentianenven Stulpheide, Baarn, 18 juni 2025. Was op 31 juli 2020 voor het laatst gezien op de Stulpheide Baarn.
De tengere grasjuffer is een pionier soort en kan overal opduiken in Nederland. In de periode 2006-2010 in 311 uurhokken, periode 2011-2015 in 470, periode 2016-2020 in 524 en in periode 2021-2025 in 674 uurhokken.
|
|
Maar de vierde verrassing is eigenlijk geen verrassing de zwarte heidelibel, een soort die in verspreiding achteruitgaat en bezig is met verhuizen van de verdrogende heidevennen op de zandgronden naar de laagveengebieden. Voor het laatst op 6 augustus 2012 in de Westbroekse Zodden waargenomen, en nu, 13 jaar later, op 25 juni 2025, werden daar meerdere exemplaren aangetroffen. Waarschijnlijk wordt hier door de beperkte toegankelijkheid van het gebied niet goed naar libellen gekeken want enkele kilometers hier vandaan in de goed toegankelijke waterrijke Gagelpolder werden in 2022 en 2023 verschillende ex. door anderen gefotografeerd.
Zie de website van de Vlinderstichting: ZWARTE HEIDELIBEL
 |
|
|
Zwarte heidelibel (vrouw),Westbroekse Zodden, 25 juni 2025. Was 13 jaar geleden op 6 aug. 2012 voor het laatst gezien in de Westbroekse Zodden.
De zwarte heidelibel wordt in Nederland op steeds minder plaatsen gezien. In de periode 2006-2010 in 554 uurhokken, periode 2011-2015 in 823, periode 2016-2020 in 572 en in periode 2021-2025 nog maar in 413 uurhokken. Verhuisd van de verdrogende heidevennen op de zandgronden naar de laagveengebieden.
|
|
Dinsdag 1 juli 2025. Vorig jaar hadden we een schitterend koekoekshommeljaar in de Botanische Tuinen, Utrecht. Zie de Fotopagina: hommels in de Botanische Tuinen Utrecht, 2024
We hadden toen op 20 maart de grote koekoekshommel als broedparasiet van de gastheer de aardhommel, op 6 april de vierkleurige koekoekshommel broedparasiet van de gastheer weidehommel, op 13 april de rode koekoekshommel broedparasiet van de gastheer steenhommel en op 23 april de gewone koekoekshommel broedparasiet van de gastheer akkerhommel.
Nu zagen we pas op 27 juni 2025 onze eerste koekoekshommel de grote koekoekshommel.
 |
|
| Grote koekoekshommel op kruldistel, Zouweboezemgebied, 27 juni 2025. |
|
Maar ook in België is 2025 tot nu toe een slecht koekoekshommeljaar. Maar er is nog hoop in de komende maanden. Zie citaat:
"Nog opvallender is het verlies van onze algemeenste koekoekshommels. Koekoekshommels leggen hun eitjes in de nesten van andere hommelsoorten en zijn daar dus rechtstreeks van afhankelijk. Zowel de grote koekoekshommel, vierkleurige koekoekshommel en de gewone koekoekshommel, laten een sterk verlies optekenen in 2025. Mogelijk speelt hierbij een tijdseffect. Het droge voorjaar zorgt voor een vertraging in de opbouw van de nesten van de gastsoorten, waardoor ook de koekoekshommels mogelijk een stukje later actief zullen zijn."
 |
|
| Grote koekoekshommel op paardenbloem, Drunense Duinen, 14 april 2023. |
|
 |
|
| Grote koekoekshommel op Ornithogalum sigmoideum, Botanische Tuinen, Utrecht, 20 maart 2024. De grote koekoekshommel heeft als gastheer de aardhommel. |
|
De grote- en de tweekleurige koekoekshommel lijken sterk op elkaar. Maar zijn te valideren op een duidelijke foto. Belangrijk daarbij is dat de hommel in z’n geheel goed op de foto staat, en dat de achterpoot (ingezoomd) scherp op de foto staat. De lengte van de haren op die achterpoot bepalen namelijk of het een grote- of tweekleurige koekoekshommel is!
De grote koekoekshommel heeft als gastheer de aardhommel en de tweekleurige koekoekshommel heeft als gastheer de veldhommel.
 |
|
| Aardhommel op boerenkrokus, Stinzenhelling Botanische Tuinen, Utrecht, 7 febr. 2024. Gastheer van de grote koekoekshommel. |
|
 |
|
 |
|
| Velhommel op geitenkruid, Evolutietuin, Botanische Tuinen, Utrecht, 1 juli 2024. Gastheer van de tweekleurige koekoekshommel. |
|
 |
|
| Tweekleurige koekoekshommel op speenkruid, Lexmond, 3 april 2023. De tweekleurige koekoekshommel heeft als gastheer de veldhommel. |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel op paardenbloem, Drunense Duinen, 9 april 2023. De vierkleurige koekoekshommel heeft als gastheer de weidehommel en de veenhommel |
|
 |
|
| Vierkleurige koekoekshommel op paardenbloem, Perlenbachtal, 25 mei 2019. |
|
 |
|
| Weidehommel, Buitenfort Botanische Tuinen Utrecht, 23 april 2024. Gastheer van de vierkleurige koekoekshommel. |
|
 |
|
| Veenhommel op Helenium, Botanische Tuinen, Utrecht, 7 aug. 2024. Gastheer van de vierkleurige koekoekshommel. |
|
 |
|
| Boomhommel op narcis, Botanische Tuinen, Utrecht, 3 maart 2024. Gastheer van de boomkoekoekshommel. |
|
De vierkleurige koekoekshommel is een koekoek van de weidehommel en misschien ook van de veenhommel. De boomkoekoekshommel is een koekoek van de boomhommel, zoals de naam al zegt. Deze twee koekoeken zijn in het veld helaas niet te onderscheiden en moeten daarom altijd als soortpaar ingevoerd worden. Interessant genoeg lijkt geen van deze twee koekoekshommels op haar gastheer. Dit soortenpaar is te herkennen aan de witte achterlijfspunt (witkont) in combinatie met gele kraag. In tegenstelling tot het soortpaar grote/tweekleurige koekoekshommel heeft de vierkleurige/boomkoekoekshommel géén geel op het achterlijf. Belangrijk is ook om naar de achterlijfspunt te kijken: die krult op richting de buik. Ook voor dit soortpaar is het belangrijk om foto’s te maken. Er kan namelijk verwarring optreden met de grote/tweekleurige koekoekshommel. Maak daarom altijd een foto van de hommel in haar geheel (liefst van zijkant en bovenkant) en van de achterlijfspunt van de zijkant gezien.
De vierkleurige koekoekshommel heeft als gastheer de weidehommel en de veenhommel en de boomkoekoekshommel heeft als gastheer de boomhommel.
 |
|
 |
|
| Landkaartjes op gewone berenklauw, Avelingen, 29 juni/Zouweboezemgebied, 30 juni 2025. |
|
Het Zouweboezemgebied zit vol met dagvlinders: atalanta, distelvlinder, kleine vos, dagpauwoog, gehakkelde aurelia, landkaartje, citroenvlinder, koninginnenpage, boomblauwtje en Icarusblauwtje
 |
|
| Citroenvlinder en puntbijvlieg op akkerdistel, Zouweboezemgebied, 30 juni 2025. |
|
 |
|
 |
|
| Bloedrode heidelibel (man), Zouweboezemgebied, 30 juni 2025. |
|
 |
|
| Bloedrode heidelibel (vrouw), Zouweboezemgebied, 30 juni 2025. |
|
